Politik Yozlaşma ve Kleptokrasi*

 Politik Yozlaşma ve Kleptokrasi*

Veysi ERKEN Dr.

Yönetimin var olduğu her yer ve zamanda “yozlaşma” olabilir. Özellikle “politik yozlaşma” had safhaya ulaşabilir.

1992 yılında Coşkun Can Aktan tarafından “Politik Yozlaşma ve Kleptokrasi 1980-1990 Türkiye Deneyimi” isimli kitap yayınlanmıştır.

Başlıktan anlaşılacağı üzere 80-90 yılları arasındaki dönemle ilgilidir.

Bu incelemede “Politik karar mekanizmasında rol alan aktörlerin (seçmenler, politikacılar, bürokratlar, baskı ve çıkar grupları) “özel çıkar” sağlama gayesiyle toplumda mevcut hukuki, dini,ahlaki ve kültürel normları ihlal edici davranış ve eylemlerde bulunmalarına politik yozlaşma denir” biçiminde tanımlanmaktadır.

Bu tanımdan anlaşılacağı üzere politik yozlaşma “karar alma mekanizması” marifetiyle gerçekleşmektedir.

Politik yozlaşma politik süreçte ortaya çıkar. Tedbir alınmazsa bütünüyle toplumu yok edebilir.

Aynı çalışmada politik yozlaşmanın türleri şu şekilde sıralanır.

Rüşvet

Zimmet

Siyasal Kayırmacılık ve Patronaj

Adam kayırmacılık: Nepotizm ve Kronizm

Logrolling, Hizmet kayırmacılığı ve oy satın alma

Lobicilik

Rant kollama

Kamu sırlarını sızdırma ve vurgunculuk

Gönül yapma

Politik dalavere

 a-aşırı vaatte bulunma ve yalan

 b-Propaganda

 c-Aşırı bilgi

 Gizlilik

Politik yozlaşmanın bütün türleri aynı zamanda ortaya çıkmayabilir.

Okuduğumdan anladığıma göre “adalet”in ve “merhamet”in olmadığı yönetim olgularında veya ortadan kalktığı ve zayıfladığı mekan, zaman ve zeminlerde “politik yozlaşma ve kleptokrasi” had safhaya çıkar.

Dolayısıyla “politik yozlaşma”yı azaltmanın yolu “adalet”i ve “merhamet”i sağlamadan geçer. Özellikle kamunun tamamını ilgilendiren kararlar alınırken “adalet” ilkesi zedelenmemelidir.

İnsanı halk eden ve yapısını, davranışlarını ve bütün eylemlerini bilen Allah insana iki yolu gösterir ve “adalet”i emreder. Nefsimizin, ebeveynimizin aleyhine de olsa adil şahitler olmamızı ister.  “Ve ona iki yolu göstermedik mi? Beled-10 “iki yol” genellikle “iyilik ve kötülük yolları” olarak açıklanmış olup bu ifade insanın, olgular ve eylemler üzerine “doğru-yanlış, iyi-kötü” şeklinde hüküm verme ve tercihte bulunma yetenekleriyle donatıldığı anlamına gelir. Böylece bu iki kısa âyette veciz bir üslûpla Allah Teâlâ’nın insana bilgi edinme, düşünüp yargıda bulunma ve seçim yapma yetenekleri lutfederek bu yetenekleriyle onu yeryüzünün en seçkin varlığı halinde yarattığı anlatılmaktadır. Bu yetenekler aynı zamanda insanın bir ödev ve sorumluluk varlığı olmasını da gerektirmiştir” biçiminde tefsir edilmektedir. https://kuran.diyanet.gov.tr/tefsir/Beled-suresi/6031/8-20-ayet-tefsiri “

Kendisine iki yol gösterilen insana adil olma emredilir. Ayette “Muhakkak ki Allah adaleti, ihsanı, akrabaya karşı cömert olmayı emreder; hayâsızlığı, kötülüğü ve zorbalığı yasaklar. İşte Allah, aklınızı başınıza alasınız diye size böyle öğüt veriyor. Nahl-90”

İlave olarak adaleti ayakta tutma ve doğru şahitlik emredilir. Ayette: “Ey iman edenler! Kendinizin veya anne babanızın ve akrabanızın aleyhine bile olsa adaleti ayakta tutun, Allah için şahitlik eden kimseler olun. (İnsanlar) zengin olsunlar, yoksul olsunlar Allah onlara sizden daha yakındır. Öyleyse siz hislerinize uyup adaletten ayrılmayın. Eğer adaletten sapar veya üzerinize düşeni yapmaktan geri durursanız bilin ki Allah yaptığınız her şeyden haberdardır. Nisa-135”

Politik kararların alındığı mekanizmalar ile ilgili şahitliğimiz adil olsun istiyoruz.

Kararları alanları Allah’ın rızasını kazanmak için “adalet”li olmaya davet ediyoruz. Aksi takdirde Coşkun Can Aktan’ın ifadesiyle Kleptokrasi ve yıkım artar.

Rabbulalemin milletimizi, ülkemizi ve hepimizi yıkımtan, yokluktan ve adaletsizlikten muhafaza etsin.

Selam ve Sabırla… 10.07.2023

*Coşkun Can Aktan, Politik Yozlaşma ve Kleptokrasi, Afa Yayınları, 1992, s.9 ve 22.