Unvanlar

Unvanlar

Veysi ERKEN

            Dilimizde “tenkid” bir niteliği, bir vasfı ayırmayı ifade eder. Eleştiri ise “yapıcı” ve “yıkıcı” olmak üzere ikiye ayrılır.

            Eyleme, işe, fiile yapılan eleştiri yapıcı, kişiliğe yönelik eleştiriye yıkıcı eleştiri denilir.

            Yazı yazmak bir eylemdir. Yazıyı beğenmeyebilirsiniz, yazıda serdedilen görüşe katılmayabilirsiniz. Yazıyı eleştirmeniz yapıcı b,r eleştiridir. Ama yazıyı yazanı yalaka veya bir başka sıfatla nitelendirmeniz yıkıcı bir eleştiridir. Bir acziyet, cehalet ve zafiyet belirtisidir.

            “Kem söz sahibini resmeder” diye meşhur bir darb-ı meselimiz vardır.

            Sözü çok uzatmayayım.

            Özellikle eğitim ve unvanlarla ilgili son yazılarıma yönelik güya eleştirilerde bulunuldu.

            Eleştiri diye yazılanlarda zerre fikir, ilgi ve bilgi yok. Sadece cehalet hâkim.

            Bu yüzden “unvan”larla ilgili bir kere daha yazmak durumunda kalıyorum.

            Bilindiği üzere kullandığımız akademik kavramlar bize batıdan ithal edilmiştir.

            Mesela rektör ve dekan kelimeleri kilise yönetiminde kullanılmıştır. Övünülerek kullanılan bu kelimelerin manalarını merak edenler bir İngilizce sözlüğe bakabilir. Kolaylık olsun diye ekşi sözlükten kaynak göstereyim. Belki eleştiride bulunanlar daha anlaşılır bulur.

            İşte tanımlar.

            Rektör: eski roma dilinde kilisede idari söz sahibi olan papaza denir. https://eksisozluk.com/recteur--474068

İngiliz kilisesinde dünyevi üçlünün üçüncü kişisidir; dean-dekan ilişkisinde olduğu gibi burada da sonradan sivil üniversitelerin açılmasıyla unvan kiliseden sivil üniversitelere geçmiş ve "rector" (rektör) unvanı da üniversite yöneticilerine verilmiştir.  https://eksisozluk.com/rektor--63066

Dekan;  bir üniversite veya yüksek okulda idari görevi olan kimse; İngiliz kilisesinde bir papaz rütbesi; bir başkentte bulunan kordiplomatiğin en kıdemli üyesi. dean of students talebe meseleleriyle ilgili üniversite memuru. on anlamındaki deka kelimesinden türetilmiştir.
Diğer yandan; roman-Katolik papaz. https://eksisozluk.com/dekan--63063

İdari unvanlara ilave olarak öğretim süreci için kullanılan kelimeye, profesör kelimesine de bakalım. Zaten doçentlik ve yardımcı doçentlik unvanları bununla ilişkilendirilmektedir.

Fransızca professeur "üniversite öğretmeni" sözcüğünden alıntıdır. Fransızca sözcük Latince professor "1. bir mezhep veya meslek sahibi olan, 2. üniversitede 'meslekten' öğretim görevlisi" sözcüğünden alıntıdır. Bu sözcük Latince profiteri, profess- "bir şey veya bir kişi lehine tanıklık etmek, mezhep veya meslek sahibi olmak" fiilinden +or sonekiyle türetilmiştir. Latince fiil Latince fateri, fass- "konuşmak, tanıklık etmek" fiilinden pro+1 önekiyle türetilmiştir. Latince fiil Latince fari, fat- "söylemek" fiilinden türetilmiştir. Daha fazla bilgi için fabl maddesine bakınız. https://www.etimolojiturkce.com/kelime/profes%C3%B6r  prof d’edukation physique brden eğitimi öğretmeni http://www.fransizcasozluk.net/prof.htm

Bizde de öğretmen, Uzman öğretmen, Başöğretmen gibi hiyerarşik yapıya gidilmeye çalışılmış idi. Her halde bu kilise düzeninden vazgeçilmiştir.

Umulur ki, üniversitelerde de vazgeçilir ve bilgi ve beceri esas alınır.

Yazılarımı tenkid edeceğine karalama çabasına girenlere duyurulur.

Selam ve Sabırla…

BİR NOT: Şahsım olarak doçentliğe bir sefer muracaat ettim. Maaştaki artışın dışında işe yaramadığını düşündüğümden bir daha müracaat etmedim. Ölçütleri yanlış bulduğum için akademik teşvik için de müracaat etmiyorum. Meraklı olanlar bu iki konuyu YÖK’ten öğrenebilir.