Tayyibi Habisle Değiştirmeyin

 Tayyibi Habisle Değiştirmeyin

Veysi ERKEN

Müslüman davranış kalıplarını ve hayatını Kur’an-ı Kerim ve uygulaması olan sünnete göre tanzim etmekle mükelleftir. Kur’an’la ne kadar hemhâl olursak hayatımızı o kadar düzgün kurgulamış oluruz.

Dolayısıyla her Mümin Müslüman Kur’anı Kerim-i okumalı, öğrenmeli ve anlamalı ki onu yaşayabilsin. Mesela bir ayette “Tayyibi Habisle Değiştirmeyin Nisa-2” değiştirmeyin deniliyor. Kuran-ı Kerimin 50 ayetinde bu kelime ve türevleri geçer. Temiz ve doğru veya temiz ve doğru olan anlamında hem nesneler hem de eylemler, sözler için kullanılmaktadır.

Evet.

Her seçim bir tercihi ifade eder ve Müslüman seçimini “tayyib”ten yana yapmalıdır ki, “habis(kötü) olan musallat olmasın. 

Tayyib söz, yapıcıdır. Ayette şu şekilde misallendirilir ve tefsir edilir. “Allah’ın nasıl bir misal getirdiğini görmedin mi? Güzel sözü (kelimeten tayyibeten), kökü sabit, dalları gökte olan güzel bir ağaca benzetti. O ağaç, rabbinin izniyle her zaman meyvesini verir. Öğüt alsınlar diye Allah insanlara böyle misaller getirmektedir. İbrahim 24-24”, “Allah Teâlâ’nın varlığına ve birliğine imanı yani kelime-i tevhidi ifade eden “güzel söz”, kökü yerin derinliklerine sağlam bir şekilde yerleşmiş, gövdesi ve dalları gökyüzüne doğru yükselmiş, her zaman meyve veren bir ağaca benzetilmektedir. Bu ağaç nasıl Allah’ın izniyle her zaman meyve verip faydalı oluyorsa “kelime-i tevhid” de o şekilde faydalıdır. O da müminlerin kalplerine yerleşip kökleşince onların davranışlarını etkilemekte ve imanın ürünleri, meyveleri onların üzerinde görülmektedir. Onlar Allah’a karşı kulluk görevlerini yerine getirmeye çalıştıkları gibi, ilim, irfan ve güzel işleriyle de insanlık için daima faydalı olmaya gayret ederler. Öte yandan ağacın diri kalması için nasıl sulama ve budama gibi bakıma ihtiyacı varsa kalpteki iman da böyledir. Eğer mümin faydalı ilim, güzel amel, zikir ve tefekkürle onu beslemezse o da zayıflayıp yok olabilir.

https://kuran.diyanet.gov.tr/tefsir/%C4%B0br%C3%A2h%C3%AEm-suresi/1774/24-25-ayet-tefsiri

Ayetten anlaşılacağı üzere mümin Müslüman bütün eylemlerinde “tayyib”ten vazgeçmemeli ve yaşamalıdır ki onun durumu değişmesin. “Bir toplum inanç ve davranışlarını değiştirmedikçe, Allah da onların durumunu değiştirmez.” (Rad sûresi, 11) Toplum “tayyib”i terk edip “habis”e yönelirse nimeti kesilir. “Allah, bir topluluğa lutfettiği nimetini, onlar kendilerini değiştirmedikçe değiştirmez Enfal-53” ayeti tecelli eder. Bu ayet şu şekilde açıklanır. “Allah’ın kullarına sayısız nimetleri vardır, bunları baştan vermesinin veya esirgemesinin de ilâhî adalet ilkesiyle çelişmeyen hikmet ve sebepleri mevcuttur. Ancak Allah verdiği bir nimeti durup dururken, nimete mazhar olan kulda bir değişiklik meydana gelmeden geri almaz, zıddı ile değiştirmez. Önce insanlar, Allah’ın hoşnut olmadığı bir şekilde değişirler, öz değerlerine yabancılaşırlar, ellerindeki nimetin şükrünü yerine getirmez, onu gerektiği yerde, gerektiği gibi kullanmazlar, şımarırlar, nimetlerin Allah’ın lütfü ile ilişkisini unutur, kerameti kendilerine mal ederler; güç, servet, ilim, iktidar gibi ilâhî nimetleri zulüm için kullanırlar... İşte böyle değişen ve bozulan insanların elinden nimet, onu veren Allah tarafından alınır ve yerine zıddı (felâket, mahrumiyet, sıkıntı) verilir. https://kuran.diyanet.gov.tr/tefsir/Enf%C3%A2l-suresi/1213/53-ayet-tefsiri

Allah bizden temiz ve doğru ( tayyib) bir yaşayış diler. Böyle bir yaşayışımız olduğu müddetçe nimetlerini kesmeyeceğini ve bizi değiştirmeyeceğini ifade eder. Celaleddin Rumi bu durumu şöyle özetler.

“Kula bela gelmez Hak yazmadıkça
Hak bela yazmaz kul azmadıkça...
Hak kuldan intikamın kul ile alır.
Dini irfan bilmeyen bunu kul etti sanır”
Velhasıl başımıza bir felaket geliyorsa “tayyib”i terk edip “habis”e yönelmemizle ilgilidir.

 Ayette “Başınıza gelen her musibet, kendi ellerinizin kazandığı günahlar, ihmal ve kusurlar yüzündendir. Şura-30buyurulur.

“Tayyib” bir hayat ve gelecek arzu ediyorsak Kur’anı yaşayalım ve  “tayyib”i terk etmeyelim “habis”e yönelmeyelim.

Selam ve Sabırla… 12.05.2023